Chiều ngày 18/5/2025, tại không gian xanh mát, gần gụi với thiên nhiên của Rainbow Art & Cafe (Hội An), buổi giao lưu và ra mắt sách “Hãy nói rằng con cần mẹ: Cẩm nang đồng hành với người thân bị trầm cảm” của PGS.TS Nguyễn Phương Hoa đã diễn ra với trong không khí chân tình, gần gũi.
Sự kiện do Anbooks tổ chức không chỉ giới thiệu một công trình nghiên cứu với các trải nghiệm thực hành về trầm cảm mà còn kết nối những chia sẻ từ chuyên gia tâm lý, nhà giáo dục và cộng đồng quan tâm đến sức khoẻ tinh thần với các khách mời: TS. Nguyễn Thị Hằng Phương (Khoa Tâm lý Giáo dục, Đại học Sư phạm Đà Nẵng), ông Hoàng Quốc Quyền (Giám đốc Hope School), Th.s Vũ Phương Thảo (Chủ tịch HĐQT Giáo dục Quốc tế Iyes) cùng nhiều sinh viên, phụ huynh và những người quan tâm đến sức khỏe tinh thần.
Hành trình từ trải nghiệm đến hy vọng
Mở đầu chương trình, tác giả Nguyễn Phương Hoa chia sẻ hành trình viết sách xuất phát từ nỗi đau cá nhân khi chứng kiến con trai vật lộn với trầm cảm. Bà nhấn mạnh: “Trầm cảm không phải là sự lựa chọn hay biểu hiện của yếu đuối. Điều người bệnh cần nhất là sự kiên nhẫn, thấu hiểu và không gian an toàn từ gia đình.” Cuốn sách không chỉ là tổng hợp 500 nghiên cứu quốc tế mà còn là những tình huống cụ thể cùng lời động viên để cha mẹ “ở lại” bên con giữa những ngày khó khăn nhất.
Những góc nhìn chuyên môn và thực tiễn
Tác giả Nguyễn Phương Hoa chia sẻ: Khi người thân cáu giận, thay vì khuyên nhủ dừng lại, đừng làm thế này, đừng làm thế kia, thì hãy nói “con có thể cáu, có thể hét to, hoặc chuẩn bị sẵn bao cát để con đấm khi cơn giận bộc phát… ”
Buổi giao lưu nhận được nhiều chia sẻ cá nhân từ khán giả. Một khán giả chia sẻ về hai người cháu ruột của chị bị mồ côi từ nhỏ, đang ở với ông bà ngoại. Các cháu có những biểu hiện mà gia đình không thể hiểu và phân biệt được đó là dấu hiệu của bệnh trầm cảm hay sự lười nhác thông thường như không giao tiếp, không làm việc nhà, không chịu học tập, khi ông bà hỏi hay nhắc thì cáu gắt, có thái độ tiêu cực.
Từ góc độ chuyên môn và thực tiễn, tác giả Nguyễn Phương Hoa phân tích để thấy rằng các cháu phản ứng như vậy chỉ để truyền đi thông điệp “Con bị thiếu tình thương”. Chỉ có một cách để xử lý đó là thu xếp để dành thời gian ở bên con cùng với yêu thương vô điều kiện: Yêu thương trong thấu hiểu và kiên trì nói chuyện, giao tiếp với các cháu, khác với việc nuông chiều.
Ông Hoàng Quốc Quyền - người đã và đang trực tiếp đồng hành với các em mồ côi do COVID-19 tại Hope School - mang đến câu chuyện đầy cảm động: “Tôi gặp nhiều trường hợp các em từ chối giao tiếp, khóc lặng lẽ hàng đêm vì mất cha mẹ. Cũng nhiều em chọn cách tự làm đau bản thân mình. Những hành động ấy của các em chỉ mong muốn truyền đi thông điệp “Hãy yêu thương tôi đi!”. Chỉ khi các em cảm thấy được chấp nhận và yêu thương vô điều kiện, vết thương tinh thần mới dần hồi phục.”
Buổi giao lưu được dẫn dắt bằng những câu hỏi sâu sắc từ bà Ngô Phương Thảo - Giám đốc Anbooks. Trong phần trò chuyện, có lúc bà Thảo đã đặt câu hỏi thật xúc động: “Trong hành trình đồng hành cùng con trai, có lúc nào chị cảm thấy kiệt sức, và chị đã làm gì để vượt qua?”
PGS.TS Nguyễn Phương Hoa chia sẻ chân thành: “Có những ngày tôi mệt mỏi đến mức muốn buông xuôi, nhưng tôi hiểu mình không thể. Tôi học cách yêu thương bản thân nhiều hơn - chỉ khi tự chữa lành chính mình, tôi mới đủ sức kiên nhẫn để ở bên con. Đôi lúc, tôi dành thời gian đọc sách, đi dạo, hoặc đơn giản là ngồi yên lặng. Điều đó giúp tôi lấy lại cân bằng và tiếp tục hành trình.”
Câu “thần chú” để mình và người thân bị trầm cảm thắp lên niềm hi vọng
Một trong những điều thú vị trong buổi giao lưu đó là khi tác giả tiết lộ “câu thần chú” mà chị và con trai thường cùng nhau đọc mỗi lúc khó khăn:
“Làm sao cũng chẳng làm sao
Dẫu có thế nào cũng chẳng làm chi
Làm chi cũng chẳng làm chi
Dẫu có làm gì cũng chẳng làm sao”
Câu “thần chú” nghe giản dị nhưng chứa đựng thông điệp mạnh mẽ: Không có điều gì là vĩnh viễn, mọi sự việc hay trạng thái cảm xúc tiêu cực rồi sẽ qua.
Giải toả mặc cảm
Ở cuối buổi giao lưu, tác giả Nguyễn Phương Hoa chia sẻ một thông điệp quan trọng rằng: Trầm cảm là một căn bệnh như bao bệnh khác, có thể chữa trị. Điều quan trọng là chúng ta phải dũng cảm chấp nhận, đối diện, không tự trách mình hay đổ lỗi cho nhau bởi vì trầm cảm cũng có nguyên nhân từ sinh học, không phải khi nào cũng xuất phát từ việc cha mẹ chưa đủ yêu thương hay thiếu quan tâm đến con cái.
PGS.TS Nguyễn Phương Hoa phân tích: “Nhiều gia đình mang gánh nặng mặc cảm, nghĩ mình là nguyên nhân khiến con đau khổ. Điều này vô tình tạo thêm áp lực cho cả người bệnh và người đồng hành. Hãy cởi bỏ định kiến ấy - trầm cảm không phải tội lỗi, mà là cơ hội để chúng ta học cách yêu thương đúng nghĩa.”
Tác giả và hành trình “cẩm nang chữa lành”
PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa – chuyên gia tâm lý học được đào tạo tại Nga, Pháp, nguyên Viện trưởng Viện Tâm lý học và Truyền thông – đã dành trọn tâm huyết viết nên cuốn sách như một lời đồng hành với các gia đình có người thân trầm cảm. Khác với hai tác phẩm trước (“Có một cơn đau mang tên trầm cảm, “Khi mây đen kéo tới”), cuốn sách lần này kết hợp trải nghiệm cá nhân với nghiên cứu khoa học quốc tế, tham khảo hơn 500 nguồn tài liệu cập nhật. Chị chia sẻ:“Tôi muốn cha mẹ hiểu rằng, trầm cảm không phải dấu chấm hết. Bằng sự kiên nhẫn và trao quyền tự chủ, chúng ta có thể giúp người thân tìm lại ánh sáng”. Nội dung trong cuốn sách nhấn mạnh nghịch lý: Người trầm cảm không hề “mất động lực” hoàn toàn, mà ẩn chứa nội lực phi thường để hồi phục nếu được tạo không gian an toàn.